วัดสามวิหาร พระนครศรีอยุธยา

เช้าวันหนึ่ง...ผมปั่นจักรยานไปถึง "วัดสามวิหาร" วัดโบราณอายุกว่า ๖๐๐ ปี ที่จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

สารานุกรมเสรีวิกิพีเดียให้ข้อมูลว่า...

วัดสามวิหาร สังกัดมหานิกาย สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้นในรัชสมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ ๑ (ขุนหลวงพระงั่ว) ประมาณ พ.ศ. ๑๙๒๐  ตั้งอยู่เลขที่ ๕๖ หมู่ ๔ บ้านคลองบางขวด ตำบลหัวรอ อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา บนเนื้อที่ ๑๔ ไร่กว่า เดิมชื่อ “วัดสามพิหาร” ต่อมาเปลี่ยนเป็น “วัดสามวิหาร” เนื่องจากเดิมนั้นมี ๓ วิหาร คือวิหารพระนอน วิหารพระนั่ง และวิหารพระยืน แต่ปัจจุบันนี้เหลืออยู่ ๒ วิหารคือ วิหารพระนอนและวิหารพระนั่งเท่านั้น

จำได้ว่าวันนั้นผมมัวแต่คุยกับคุณลุงคนนึงที่หน้าอุโบสถ (1) ท่านชี้ให้ดูใบเสมาหน้าโบสถ์ซึ่งถูกลูกปืนใหญ่นารายณ์สังหารของพระยารามยิงปรากฏรอยอยู่

ภาพจาก google street views - thanks!

คุยกันเพลิน...จนลืมเก็บภาพอุโบสถ (1) และพระเจดีย์องค์ใหญ่ (3)

เพื่อเติมเต็มจึงต้องขออนุญาตนำภาพจาก google street views มาโพสต์สัก ๒-๓ บานนะครับ อยากให้เพื่อน ๆ ได้เห็นภาพอุโบสถซึ่งมีใบเสมาหินสลักขนาดใหญ่ ๑๗ ใบอยู่โดยรอบ (2)

ภาพจาก google street views - thanks!

พระพุทธนิมิตพิชิตมาร (หลวงพ่อขาว) พระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัยหน้าตักกว้าง ๔.๖ เมตร ประดิษฐานอยู่ในวิหารเปิดโล่ง (4)

ด้านหลังหลวงพ่อขาว (4) จะเห็นพระเจดีย์ทรงระฆังคว่ำขนาดใหญ่ มีความสูงประมาณ ๔๐ เมตร (4)

ภาพจาก google street views - thanks!

ผมเห็นป้ายเชิญนมัสการพระพุทธไสยาสน์ (พระนอน)

เก็บภาพสีสันของก้อนหิน ม้านั่ง และเก้าอี้แตงโม (5) ไว้หน่อย

พระพุทธไสยาสน์ พระพุทธรูปปูนปั้นแบบสุโขทัย (ยาว ๒๑ เมตร) ประดิษฐานอยู่ในวิหารหลังยาว (6)...

ด้านหน้าวิหารพระนอน (6) มีพระเจดีย์ (7) อีกหนึ่งองค์...

เก็บภาพเจ้าทรามวัยไว้หน่อย...

ไม่รู้ว่าเจ้าตูบอยู่ไหน?  ไปดีฝ่า....

ท่าเรือวัดขุนพรหม (Wat Khun Prom Ferry Terminal)

เป็นลูกน้ำคลอง...ผมเกิดที่ตำบลคูหาสวรรค์ อำเภอภาษีเจริญ จังหวัดธนบุรี (ในสมัยนั้น) ผมจึงไม่รู้สึกกลัว (get cold feet)  เวลานั่งเรือข้ามคลอง แม่น้ำ หรืออยู่ในท้องทะเล

ภาพคลองบางกอกน้อย จาก facebook ภาพในอดีตหายาก - ขอขอบคุณ

วิกิพีเดียกล่าวว่า...

จังหวัดธนบุรี เป็นจังหวัดในอดีตที่อยู่ทางฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา ตรงข้ามกับจังหวัดพระนคร ซึ่งมีมาตั้งแต่สมัยกรุงธนบุรี จนกระทั่ง พ.ศ. ๒๕๑๔ ได้มีการรวมจังหวัดธนบุรีกับจังหวัดพระนคร เป็น นครหลวงกรุงเทพธนบุรี และเปลี่ยนชื่อเป็นกรุงเทพมหานครเมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๕
ในอดีต กรุงธนบุรี หรือ จังหวัดธนบุรี เป็นราชธานีไทย ในระหว่างปี พ.ศ. ๒๓๑๐ - ๒๓๒๕ โดยตั้งอยู่ ณ ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาที่เมืองธนบุรีเดิม หลังจากกรุงศรีอยุธยาต้องเสียกรุงแก่พม่า เมื่อ พ.ศ. ๒๓๑๐ แล้ว สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ก็ได้ทรงสถาปนาราชธานีแห่งใหม่ขึ้น พระราชทานนามว่า "กรุงธนบุรีศรีมหาสมุทร" เมื่อปี พ.ศ. ๒๓๑๐ จวบจนถึง พ.ศ. ๒๓๒๕ นับเป็นเวลาแห่งราชธานีเพียง ๑๕ ปีเท่านั้น

จากวัดพุทไธศวรรษ์ (1) ผมปั่นจักรยานประมาณ ๒ กิโลเมตร ถึงท่าเรือวัดขุนพรหม (Wat Khun Prom Ferry Terminal)) ซึ่งใน google maps ระบุว่าเป็น (Sampao Lom Ferry Terminal) (2)

ต้องข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาพร้อมกับเจ้า Banian เพื่อนยาก

ไปยังท่าเรือฟากถนนอู่ทอง (3) 

จ่ายค่าโดยสาร ๕ บาทครับ (วันก่อนเค้าคิด ๔ บาท อิอิ) เจ้า Banian ดูท่าไม่ตื่นกลัวแม้แต่น้อย...

ตาแก่เมืองรถม้าชอบบรรยากาศแบบนี้มั่ก ๆ ได้เห็นการเดินทางสัญจรของผู้คน เป็นภาพที่นักท่องเที่ยวระดับห้าดาวบางท่านอาจไม่ได้สัมผัส...

วัดที่เห็นด้านหลังคนขับเรือคือวัดขุนพรหม...

เรือข้ามฟากข้ามแม่น้ำสีขุ่นไปยังท่าเรือฟากถนนอู่ทอง (3) เก็บภาพมาฝากเพื่อน ๆ หน่อยนะ...

ใกล้เข้าไปอีกนิด...ชิดเข้าไปอีกหน่อย

ถึงแล้วกั๊บ... เรือข้ามฟากเทียบท่า ผมพาเจ้า Banian ขึ้นฝั่ง แล้วหันไปเก็บภาพผู้โดยสารขากลับผู้ที่ขี่จักรยานยนต์ลงไปเลย

นักเรียนโรงเรียนเลิกแล้ว นั่งเรือข้ามฟากกลับบ้าน...

คนขับเรือนั่งรออย่างใจเย็น...

ถ่ายรูปเจ้าเพื่อนรักซะหน่อย...

ก่อนพากันเดินออกไปยังถนนอู่ทอง...

ขออนุญาตนำภาพจาก google street views มาให้เพื่อน ๆ ดูอีกบาน จะเห็นป้ายท่าเรือวัดขุนพรหม (Wat Khun Prom Ferry Terminal) ตั้งอยู่ข้างป้ายวัด...

ที่มา - google street views (thanks!)

มีความสุขจริง ๆ ครับสำหรับลูกน้ำคลองผู้มากับจักรยานพับ...

ภาพเก็บตกวัดพุทไธศวรรษ์

ขออีกสักวันนะครับ...สำหรับวัดพุทไธศวรรษ์ อยากจะนำภาพเก็บตกมาฝากเพื่อน ๆ อีกนิด...

ถนัดจัดทัวร์ กล่าวว่า

วิหารเปลื้องเครื่องอยู่ด้านใต้เป้นอาคารทรงไทยขนาดเล็กก่ออิฐถือปูน เข้าทางด้านหน้าเพียงด้านเดียว ด้านหลังเป็นผนังอุด ยกฐานสูงทำเป็นฐานโค้งแบบท้องสำเภา หลัคาเครื่องไม้มุงกระเบื้องดินเผา มีเชิงชายประดับตามแนวหลังคา ไม่มีช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์มีชายคายื่นคลุมผนังด้านข้างสั้นๆ เป็นอาคารสมัยอยุธยาตอนปลายที่ยังไม่นิยมสร้างชายคาให้ยื่นออกมาจากอาคารมากนัก หน้าบันทิศตะวันออก (ประดับกระจกสีเขียว) ลายก้านขดออกช่อหางโต หน้าบันทิศตะวันตก (ประดับกระจกสีน้ำเงิน) พื้นที่ตรงกลางยังเป็นลายก้านคดวงใหญ ด้านข้าง ๒ ข้างออกลายต้นไม้ใบไม้

เที่ยวรอบนอกเกาะกรุงเก่าใช้เวลามามากแล้ว ผมคงต้องกลับที่พักได้แล้ว!

ตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์ วัดพุธไธศวรรษ์

อาคารหลังนี้ไม่ปรากฏชื่อที่แท้จริงในเอกสารทางประวัติศาสตร์ แต่นักวิชาการในสมัยหลังได้สมมุติเรียกอาคารหลังนี้ว่า "ตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์"

ในแผนผังวัดพุทไธศวรรษ์ที่เห็นก็ไม่ระบุตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์ไว้...

ภาพของ Heinrich Damm - ขอขอบคุณ

อาคารหลังดังกล่าวไม่น่าที่จะเป็นตำหนักหรือเรือนที่พักได้ หากแต่พิจารณาจากตำแหน่งที่ตั้งถัดจากอุโบสถเหมือนกับอาคารทรงตึกที่วัดเจ้าย่า จึงชวนให้คิดว่าอาคารหลังนี้น่าที่จะเป็นศาลาการเปรียญของวัด

putthaijatukam.com กล่าวว่า....

ตำหนักพระพุทธโฆษาจารย์ ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของเขต พุทธาวาส เป็นอาคารก่ออิฐถือปูนทรงไทย ๒ ชั้น ลักษณะอาคารเป็นทรงเรือสำเภา ขนาดความยาว ๗ ห้อง ชั้นบนมีประตูทางเข้า ๓ ประตู อยู่ทางทิศเหนือ ทิศใต้ และทิศตะวันตก ด้านละ ๑ ประตู มีหน้าต่างรูปสี่เหลี่ยมผื่นผ้าอยู่ทางด้านทิศตะวันออก ๗ ช่อง ทิศตะวันตก ๖ ช่อง ภายในอาคารมีภาพจิตกรรมฝาผนังโดยรอบ ชั้นล่างของอาคารมีช่องประตูและหน้าต่างเหมือนกับขั้นบน แต่หน้าต่างมี ลักษณะเป็นซุ้มโค้งยอดแหลม

ภาพจิตกรรมในพระตำหนัก ทางด้านทิศเหนือหรือผนังด้านตัด เขียนเรื่องไตรภูมิโดยตอนบนสุดของผนังเขียนเป็นวิมารที่เรียงรายอยู่เป็นแถว ตลอดแนวผนั้งชั้นกลางเขียนเป็นเขาพระสุเมรุและเขาสัตตบรรพต แม่น้ำนทีสีทันดร ทางด้านทิศตะวันตกเป็นภาพป่าหิมพานต์ และการกำเนิดของแม่น้ำศักดิ์สิทธิ์ ๔ สาย ที่ไหลออกมาจากปาก ช้าง ม้า วัว และสิงห์ ตอนล่างของภาพแสดงขุมนรกต่าง ๆ ทางด้านทิศตะวันออกเป็นรูปพระเวสสันดร

จิตรกรรมฝาผนังวัดพุทไธศวรรย์

Wat Buddhaisawan's Mural Paintings

ภาพจิตรกรรมภายในตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ เป็นงานจิตรกรรมในสมัยอยุธยาที่ทรงคุณค่ายิ่ง เพราะเป็นการเขียนภาพที่บอกเล่าเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ศาสนา สังคม และวัฒนธรรม ภาพจิตรกรรมฝาผนังภายในตัวอาคารสามารถลำดับเรื่องราวได้ดังนี้ ผนังด้านทิศเหนือเขียนเป็นภาพไตรภูมิ ผนังด้านทิศใต้เขียนภาพพุทธประวัติตอนมารวิชัย ผนังด้านทิศตะวันตกเขียนเรื่องทศชาติชาดก และผนังทางด้านทิศตะวันออกเขียนเล่าเรื่องเกี่ยวกับประวัติสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์เสด็จไปนมัสการรอยพระพุทธบาท ณ ประเทศลังกา

ลักษณะของงานจิตรกรรมที่ตำหนักสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์นี้ จัดเป็นงานจิตรกรรมในช่วงสมัยอยุธยาตอนปลาย ซึ่งตรงกับรัชสมัยของสมเด็จพระเพทราชา ราวปี พ.ศ.๒๒๓๑ ถึงปี พ.ศ.๒๒๔๕

อยากรู้จังว่าช่วงน้ำท่วมใหญ่ปี ๕๔ ระดับน้ำจะอยู่สูงขนาดไหน?